Skip to main content
Dobrodosli u rasadnik "Gajic" u Beloj Vodi kod Krusevca.
- Proizvodnja voćnog sadnog materijala predstavlja osnovu voćarske proizvodnje.
Sa razvojem voćarstva, intenziviranjem voćarske proizvodnje, podizanjem voćnjaka sa
3.000 i više sadnica po hektaru, uvođenjem organske proizvodnje, javili su se novi
zahtevi u pogledu proizvodnje sadnica.
Voćke, kao i sve biljke, mogu da se razmnožavaju i generativno i vegetativno.
Ljudi od davnina izbegavaju generativno razmnožavanje voćaka, jer se ovim načinom ne
prenose verno nasledne osobine majke-biljke. Razmnožavanje vegetativnim putem
omogućava verno prenošenje naslednih osobina. Postoji više načina vegetativnog
razmnožavanja koji se koriste u proizvodnji voćnog sadnog materijala. Takođe, za svaku
voćnu vrstu postoji najbolji način vegetativnog razmnožavanja čiji je cilj dobijanje
kvalitetne sadnice. Kalemljenje je sigurno jedan od načina koji se najviše primenjuje kod
većine voćnih vrsta. Ovaj vegetativni način razmnožavanja omogućio je korišćenje
različitih voćnih podloga.
Prvi zapisi o kalemljenju, a samim tim i o podlogama, potiču još iz Mesopotamije,
Starog Egipta, Grčke, Rimskog carstva i dr. Tada je potreba za podlogama za cilj imala
razmnožavanje selekcionisanih spontanih hibrida iz prirodne populacije pojedinih voćnih
vrsta.
Tek u 17. veku javljaju se prvi zapisi o raznim voćnim podlogama. Preporučuju se
paradiz i dusen kao podloge za jabuku, a dunja za krušku (Le Gendre, 1662. – prema
Mišiću, 1984).
U 19. veku u svetu, ali i u Srbiji, organizuje se proizvodnja sadnica u rasadnicima.
U Srbiji su osnovane specijalne državne ustanove za proizvodnju voćnih sadnica –
numeni čiflici na osnovu Zakona o unapređenju voćarstva i Zakona o uništavanju
štetočina biljaka iz 1898. godine. Posle Prvog svetskog rata, a na osnovu navedenog
Zakona, svaki srez je bio dužan da osnuje rasadnik u veličini od najmanje 5 ha.
Mnogo kasnije (u 20. veku) javila se potreba za intenzifikacijom voćarske
proizvodnje što je podrazumevalo novi pristup stvaranju podloga. Jedan od prvih zahteva
za savremenu podlogu bio je efikasna kontrola bujnosti, pomoću koje se može redukovati
bujnost stabla, a samim tim i povećati gustina sadnje. Pored ovoga, potrebno je bilo
stvoriti podloge koje imaju dobru kompatibilnost sa kalemljenim sortama, da se lako
razmnožavaju, dobro se prilagođavaju nepovoljnim zemljišnim (siromašna zemljišta,
visok sadržaj CaCO2, suvišak vlage u zemljištu i sl.) i klimatskim uslovima. Sledeći
zahtevi za stvaranje savremenih podloga bili su otpornost na prouzrokovače bolesti i
štetočine i mogućnost ponovne sadnje na zemljištima na kojima je prethodno bio voćnjak.
Proizvodnja kvalitetnog i zdravog sadnog materijala je odgovoran posao bez
koga se ne može zamisliti visokoproduktivan voćnjak. Zbog toga je celokupna
proizvodnja sadnica regulisana zakonskom regulativom. Ovako odgovorna proizvodnja mora da koristi naučne rezultate i da bude pod budnim okom stručnjaka. Zadatak nauke o
rasadničkoj proizvodnji je da pruži teorijske i praktične osnove za razradu tehnologije
proizvodnje kvalitetnog sadnog materijala u različitim uslovima i zahtevima proizvodnje.
Comments
Post a Comment